>> Fed tăng lãi suất và hàm ý chính sách với Việt Nam

Mặt bằng lãi suất cao

Theo TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế đánh giá, thách thức lớn nhất của Việt Nam trong năm 2023 là các tác động của kinh tế thế giới, do nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn. Vì vậy, những vấn đề như suy thoái, lạm phát, hay các biến động chính trị đều ảnh hưởng đến các nhà xuất khẩu Việt Nam – một trong những trụ cột tăng trưởng quan trọng.

Năm 2023, việc tiếp cận nguồn vốn của các doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) sẽ vẫn có những khó khăn nhất định

Từ năm 2022, các thị trường tài chính, thị trường tiền tệ, tín dụng ngân hàng cũng như thị trường bất động sản, chứng khoán của chúng ta đã gặp nhiều khó khăn. Việc lành mạnh hóa các thị trường này cũng đang là thách thức lớn đối với nền kinh tế Việt Nam trong năm 2023.

“Đặc biệt, suốt hai năm 2020-2021, cộng đồng doanh nghiệp đã chịu tác động ở mọi khía cạnh bởi dịch Covid – 19, từ cung đến cầu và gần như đại bộ phận các doanh nghiệp phải đối mặt với những khó khăn chưa có tiền lệ. Do đó, năm 2022 Chính phủ, Quốc hội đã có một gói về phục hồi và phát triển kinh tế xã hội thực hiện trong hai năm 2022 – 2023. Nhưng từ đó cũng dẫn đến việc có một bộ phận không nhỏ các doanh nghiệp của Việt Nam đã chuyển sang trạng thái lệ thuộc vào sự hỗ trợ, mà không đánh giá xem xét nội tại bản thân các doanh nghiệp ra sao”, TS. Vũ Đình Ánh nói.

Nhìn từ góc độ ngân hàng, ông Đào Gia Hưng, Phó Giám đốc khối khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ VPBank cho biết, trong năm 2023, việc tiếp cận nguồn vốn của các doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) sẽ vẫn có những khó khăn nhất định, xuất phát từ hai yếu tố đó là: Thứ nhất, thị trường sẽ tiếp tục hướng đến câu chuyện về mặt lãi suất, lạm phát và chính sách room tín dụng.

Thứ hai, là khó khăn nội tại của cộng đồng doanh nghiệp như thiếu tài sản thế chấp, chưa có sự chuẩn chỉ về mặt quản trị, điều hành, quy mô nhỏ,… Đây đều là những yếu tố gây ra khó khăn cho việc tiếp cận vốn của các DNVVN.

Dự báo về lãi suất, ông Hưng nhìn nhận điều này tương đối khó. Chúng ta cần căn cứ vào tình hình nội tại, những diễn biến trong quá khứ, nhất là của năm 2022 để phác thảo ra bức tranh lãi suất năm 2023, để nhìn nhận rằng mặt bằng lãi suất trong năm nay sẽ tiếp tục cao và chưa có cơ hội giảm. Có thể sẽ vẫn tăng, nhưng tăng ít hơn so với quá khứ hoặc giữ nguyên và tình hình lãi suất toàn cầu cũng tương tự vậy.

“Một yếu tố quan trọng nữa là tình hình nội tại của Việt Nam, sự quyết liệt của Chính phủ trong huy động toàn bộ các lực lượng, kể cả hệ thống ngân hàng, các kênh huy động vốn của nền kinh tế và cả hệ thống doanh nghiệp, làm sao để hạ được mặt bằng lãi suất, giúp doanh nghiệp dễ thở hơn, dễ tiếp cận hơn với nguồn vốn hơn”, ông Hưng nhấn mạnh.

>> Doanh nghiệp tiếp cận vốn thông minh

Nỗ lực từ phía doanh nghiệp

Về mặt giải pháp, vị đại diện ngân hàng VPBank cũng nêu, doanh nghiệp khó khăn về tiếp cận nguồn vốn cần đi đúng ngành nghề, lĩnh vực cốt lõi của mình và phải minh bạch các số liệu tài chính, tình hình hoạt động càng nhiều càng tốt. Đồng thời nên có sự lựa chọn các sản phẩm đa dạng khác nhau của các ngân hàng, trong bối cảnh lãi suất tăng cao, phía doanh nghiệp nên có sự tính toán cẩn trọng về dòng tiền trong tương lai sau khi vay được vốn. Nguồn vốn đã là một trở ngại, thì sau khi vay được vốn, việc sử dụng càng phải cẩn trọng, thông minh.

Các doanh nghiệp, cần phải giữ một mối quan hệ bền vững, lâu dài với hệ thống ngân hàng. Ảnh minh họa

Đối với ngân hàng cũng sẽ có sự chuẩn bị cho câu chuyện này, trước hết là luôn tìm tòi các nguồn vốn từ các tổ chức quốc tế, với những đặc điểm mang tính chất ưu đãi hơn so với thị trường để cung ứng ra nền kinh tế. Hay chuẩn bị thêm các sản phẩm đa dạng khác nhau, hướng tới câu chuyện thực hiện số hóa cho cộng đồng doanh nghiệp. Số hóa là vấn đề chúng ta phải làm bền bỉ, có sự đầu tư từ trước.

Ngoài ra, là chuẩn bị nguồn nhân lực, chuyên viên của ngân hàng sẽ tiếp tục thiện chiến hơn trong việc phục vụ, đánh giá nhu cầu của doanh nghiệp, thận trọng hơn nhưng cũng phải hỗ trợ hơn.

Trao đổi với phóng viên, TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội DNNVV TP. Hà Nội chia sẻ, trong năm 2023, việc tiếp cận các nguồn vốn với lãi suất hợp lý và có sự điều chỉnh, hay điều hành vĩ mô của Chính phủ, Quốc Hội không hẳn là khó khăn, mà quan trọng là điều kiện của các doanh nghiệp có thể đáp ứng về mặt thủ tục đối với hệ thống ngân hàng đang còn rất nhiều mặt hạn chế.

Các doanh nghiệp, cần phải giữ một mối quan hệ bền vững, lâu dài với hệ thống ngân hàng. Còn phía ngân hàng cũng luôn mong muốn tìm kiếm người dân, doanh nghiệp có tín dụng minh bạch, sử dụng đúng mục đích và có quan hệ đối với hệ thống ngân hàng trong một quá trình lâu dài.

Ông Mạc Quốc Anh cho biết, với điều kiện thực tế hiện nay, căn cứ vào rất nhiều yếu tố trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế, việc điều chỉnh tăng hay giảm lãi suất của Việt Nam còn lệ thuộc nhiều vào tài chính khu vực và thế giới. Bản thân các doanh nghiệp, nhất là DNNVV cần có sự điều chỉnh, cắt giảm nguồn liên quan đến bộ máy quản trị, những chi phí không hợp lý và phải trích lập dự phòng rủi ro, để có nhiều điều kiện đáp ứng cho hệ thống ngân hàng giải ngân vốn.

“Từ phía Hiệp hội, chúng tôi chắc chắn sẽ phải chia nhóm các ngành lĩnh vực đang gặp khó khăn, từ sản xuất, thương mại đến dịch vụ để có chương trình hỗ trợ trực tiếp, bằng cách mời gọi các hệ thống ngân hàng Nhà nước đến tư nhân, các công ty chứng khoán đến tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp cả về thủ tục, hồ sơ, đào tạo nâng cao năng lực cho các cán bộ làm tài chính trong hệ thống các doanh nghiệp.

Cùng với đó, liên kết chặt chẽ với các doanh nghiệp FDI đóng trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh thành, để kéo thêm nhiều dự án, các nhà đầu tư, kết nối họ sử dụng các sản phẩm dịch vụ của doanh nghiệp Việt Nam”, TS. Mạc Quốc Anh nói.

Chia sẻ quan điểm của mình, TS. Vũ Đình Ánh phân tích, các doanh nghiệp có rất nhiều việc phải làm. Họ là những người lính tiên phong trên mặt trận kinh tế, vì vậy luôn phải đối mặt với những biến động, các yếu tố tác động tiêu cực từ cả phía thị trường quốc tế cũng như trong nước.

Vấn đề đầu tiên là các doanh nghiệp phải luôn luôn có sự chủ động trong phương án sản xuất kinh doanh, trong mọi trường hợp kể cả khi thuận lợi hay khó khăn. Vấn đề thứ hai là với bản thân các doanh nghiệp, phải hết sức tăng cường tính chủ động, giảm bớt sự trông chờ vào hỗ trợ của các cơ quan Nhà nước, của Chính phủ.

Vấn đề thứ ba là khi doanh nghiệp đánh giá tình hình, đối mặt với khó khăn, cần chú ý đến các nguyên nhân chủ quan hay khách quan. Nếu là nguyên nhân khách quan có thể đề xuất, kiến nghị, nhưng nếu là nguyên nhân chủ quan thì bản thân các doanh nghiệp phải tự mình điều chỉnh.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> “Bùng nổ” tín dụng xanh, trái phiếu xanh

Không thể nằm ngoài xu hướng xanh

Tăng trưởng kinh tế cần đi đôi với phát triển bền vững. Trên thế giới, đã có nhiều trường hợp tập trung phát triển sản xuất, kinh tế nhưng lại bỏ qua vấn đề bảo vệ môi trường và tất nhiên, đã có nhiều bài học đắt giá sau đó.

Để tiếp cận tín dụng xanh, bản thân các doanh nghiệp cũng cần chuyển đổi hoạt động sản xuất, kinh doanh sao cho phù hợp với các yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường và toàn cầu

Phát triển bền vững không chỉ là vấn đề của một quốc gia, đó là câu chuyện toàn cầu. Khi các nhà đầu tư nước ngoài chú trọng vào các danh mục đầu tư xanh nhiều hơn, người tiêu dùng muốn mua các sản phẩm, dịch vụ không gây tổn hại đến môi trường. Do đó, tăng trưởng lợi nhuận đi đôi với phát triển bền vững là điều cần thiết. Chuyển đổi xanh sẽ giúp chúng ta phát triển nhanh hơn. Các sản phẩm tài chính xanh sẽ tạo điều kiện, kích hoạt nguồn vốn xanh cho hoạt động đầu tư, kinh doanh bền vững trên thị trường.

Tuy nhiên, để tiếp cận tín dụng xanh, bản thân các doanh nghiệp cũng cần chuyển đổi hoạt động sản xuất, kinh doanh sao cho phù hợp với các yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường và toàn cầu, từ đó họ sẽ có thể nắm bắt được nhiều cơ hội, đặc biệt là dòng vốn FDI “xanh”.

Ngân hàng cũng là một cá thể trong nền kinh tế, cũng không thể vận hành ngoài xu hướng bền vững chung của thị trường. Khi các ngân hàng liên tục cho ra mắt các sản phẩm tài chính xanh dành cho khách hàng, cuộc cạnh tranh này sẽ giúp hoàn thiện và đa dạng hóa các sản phẩm bền vững, không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn xanh, mà bản thân doanh nghiệp, nhà đầu tư, khách hàng cá nhân cũng sẽ có nhiều lựa chọn hơn phù hợp với nhu cầu. Nhờ thế, ngành tài chính – ngân hàng sẽ ngày càng nêu cao vai trò và có những đóng góp tích cực cho Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Việt Nam.

Bà Lương Phương Mai

Tôi hy vọng, Chính phủ và các Bộ ngành sẽ sớm ban hành chặng đường giảm phát thải với mục tiêu cụ thể cho các ngành phát thải cao, cũng như các quy định hỗ trợ phát triển bền vững trong các ngành này. Khi các khung pháp lý hỗ trợ phát triển bền vững trở nên rõ ràng hơn, tôi tin rằng, khối doanh nghiệp năng động của chúng ta sẽ đi trước đón đầu để được hưởng những lợi ích từ các cơ chế pháp lý này.

Hiện Chính phủ đang soạn Dự thảo quy định về tiêu chí môi trường và việc xác nhận đối với dự án được cấp tín dụng xanh. Đây là một bước tiến đúng hướng để tạo minh bạch cho thị trường, hỗ trợ các tổ chức tín dụng rút ngắn khoảng cách kỹ thuật trong tài trợ xanh đối với các dự án phát triển bền vững và ngăn chặn rủi ro “tẩy xanh” hiệu quả.

Chúng tôi rất mong đợi quy định này sớm được ban hành, cùng với việc chỉ định các tổ chức uy tín cung cấp các chứng chỉ xanh dựa trên các tiêu chuẩn kỹ thuật tương ứng với các mục tiêu giảm phát thải.

Ngoài ra, việc cân nhắc thuế carbon cho các ngành phát thải cao và sự ra đời thị trường tín chỉ carbon tự nguyện là cần thiết. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể thấy những rủi ro và cơ hội trong quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế phát thải các bon thấp và chuyển hóa “green premium” (những ưu đãi/lợi thế đạt được nhờ định hướng xanh) thành lợi ích kinh tế cụ thể.

>> Làm sao để doanh nghiệp mặn mà với tín dụng xanh?

Chủ động thay đổi

Từ góc độ ngân hàng, HSBC Việt Nam đã bắt đầu triển khai các hoạt động tín dụng xanh cho doanh nghiệp từ năm 2017 và đến năm 2019, chúng tôi có sản phẩm xanh đầu tiên cho khách hàng cá nhân. Danh mục sản phẩm xanh của HSBC liên tục phát triển, bao gồm cả tín dụng, trái phiếu, tiền gửi,…

Nghiên cứu của HSBC cho thấy, Việt Nam được xếp hạng là điểm đến đầu tư tốt nhất cho năng lượng tái tạo ở ASEAN

Năm 2022, HSBC cam kết hỗ trợ thu xếp 12 tỷ USD tài trợ trực tiếp và gián tiếp cho các hoạt động phát triển bền vững tại Việt Nam đến năm 2030. Cho đến nay, HSBC đã đạt được khoảng 13% mục tiêu này, thông qua việc hợp tác hiệu quả với các doanh nghiệp trong và ngoài nước như Vingroup/Vinfast, Đông Hải Bến Tre, REE, Viettel IDC, Leo Việt Nam,… Đây là những doanh nghiệp có ảnh hưởng nhất định, việc chuyển đổi xanh của họ sẽ giúp các lĩnh vực của nền kinh tế phát triển bền vững hơn.

Ngoài ra, thời gian vừa qua, HSBC cũng đã trao đổi Bản Ghi Nhớ (MOU) chương trình hợp tác về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) với Bộ Tài nguyên và Môi trường. Theo đó, HSBC Việt Nam sẽ hỗ trợ Bộ TN&MT xây dựng phương pháp tiếp cận thực tế trong việc hiện thực hóa các chiến lược cho phù hợp với các mục tiêu phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam, cũng như xây dựng cơ cấu để mở ra các nguồn tài chính quốc tế nhằm hỗ trợ các mục tiêu này.

Như vậy, các doanh nghiệp nên có sự chuẩn bị nghiêm túc cho chiến lược phát triển xanh chứ không chỉ để tiếp cận nguồn vốn xanh. Nguồn vốn xanh chỉ là một phương tiện để doanh nghiệp hiện thực hóa chiến lược phát triển xanh của mình.

Ví dụ, về nguồn lực, tôi nghĩ rằng phát triển xanh cần sự tư duy và chia sẻ trách nhiệm từ cấp quản lý tới vận hành, xuyên suốt các khâu từ chiến lược, thu mua nguyên liệu, sản xuất, phân phối,… chứ không chỉ là việc của phòng tài chính kế toán.

Mặc dù các quy định hiện hành chưa tạo sức ép cho doanh nghiệp phải chuyển dịch xanh, nhưng các doanh nghiệp nên chuẩn bị tâm lý. Một khi những thay đổi pháp lý đó xảy ra, có thể diễn ra với tốc độ rất nhanh và quy mô lớn. Do đó, doanh nghiệp nên chủ động nghiên cứu các xu hướng giảm phát thải trong ngành để tìm những hướng đi tiên phong mới, thay vì bị động trước các thay đổi pháp lý.

*Bà Lương Phương Mai, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp lớn Khu vực phía Nam và Bất Động Sản, HSBC Việt Nam

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]