>>  Chiến tranh công nghệ Mỹ-Trung: Khởi nguồn từ chất bán dẫn

Trung Quốc đối mặt với áp lực nặng nề khi Mỹ, Nhật Bản, Hà Lan hạn chế khả năng tiếp cận với những thiết bị và công nghệ sản xuất chip.

Đầu năm 2023, Mỹ đã đạt được một thỏa thuận với Hà Lan và Nhật Bản về hạn chế xuất khẩu một số máy móc sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc. Thỏa thuận trên sẽ mở rộng một số biện pháp kiểm soát xuất khẩu một số loại chip mà Mỹ đã thông qua vào tháng 10/2022 cho các công ty có trụ sở tại hai quốc gia này, bao gồm công ty ASML Holding NV, Nikon Corp và Tokyo Electron Ltd.

Ngay sau đó, chính quyền Tổng thống Joe Biden xem xét cân nhắc loại nhà sản xuất thiết bị viễn thông Huawei Technologies Co khỏi tất cả các nhà cung cấp tại Mỹ sau nhiều năm công ty này bị Washington đưa vào danh sách đen thương mại.

Báo cáo của Trung tâm Chiến lược và An ninh Quốc tế (CISS) cho biết: “Mỹ sẽ tận dụng tối đa sự khác biệt về ý thức và những lo ngại về an ninh để thuyết phục các đồng minh của mình áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chất bán dẫn chặt chẽ hơn đối với Trung Quốc”. Báo cáo này cũng cho biết thêm, dự kiến các biện pháp kiểm soát xuất khẩu thậm chí có thể mở rộng sang các lĩnh vực như công nghệ sinh học, nhiên liệu sạch, hệ thống hạt nhân và chăm sóc sức khỏe.

Tương tự, theo các nhà phân tích, mối quan hệ đối tác mới giữa Mỹ và Ấn Độ – nhắm vào chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và viễn thông có thể đẩy nhanh quá trình tái tổ chức chuỗi cung ứng toàn cầu gây bất lợi cho Trung Quốc.

Thông tin chi tiết về Sáng kiến Mỹ – Ấn Độ về Công nghệ Quan trọng và Mới nổi (iCET), được công bố gần đây cũng bao gồm kế hoạch hợp tác trong điện toán lượng tử và quốc phòng. Dù Trung Quốc không được đề cập trong tài liệu, nhưng thỏa thuận giữa Washington và New Delhi được coi là một phần nỗ lực của Mỹ nhằm hạn chế vai trò của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

>> Mỹ và phương Tây dựng rào cản ngăn Trung Quốc tự sản xuất chất bán dẫn

Phòng thí nghiệm bán dẫn tại Bắc Kinh. Ảnh: Bloomberg

Mặc dù Mỹ đã thực hiện các bước để ngăn chặn sự phát triển chất bán dẫn của Trung Quốc nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, nhưng họ đã cam kết hỗ trợ “sự phát triển của hệ sinh thái thiết kế, sản xuất và chế tạo chất bán dẫn ở Ấn Độ” và giúp quốc gia Nam Á này phát triển lực lượng lao động lành nghề để đóng một vai trò lớn hơn trong ngành công nghiệp chip toàn cầu – một sự phát triển mà các nhà phân tích cho rằng có thể làm suy yếu vị thế của Trung Quốc.

Ông Michael Kugelman, Phó giám đốc Chương trình Châu Á và cộng sự cấp cao về Nam Á tại Trung tâm Wilson, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, cho biết: “Về nguyên tắc, iCET có thể mang lại cho Ấn Độ những sản phẩm và kiến thức chuyên môn cần thiết để củng cố lĩnh vực công nghệ của họ, bao gồm cả ngành công nghiệp bán dẫn… Trong khi đó, Mỹ sẽ có được một đối tác đáng tin cậy cho chuỗi sản xuất và cung ứng”.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cảnh báo, có khả năng nỗ lực của Mỹ sẽ kìm hãm ngành bán dẫn của Trung Quốc nhưng chỉ  trong một khoảng thời gian nhất định.

Hiện nay, để đối mặt với áp lực nặng nề hiện nay, các công ty bán dẫn Trung Quốc đã cố gắng đa dạng hóa chuỗi cung ứng thông qua nỗ lực tăng cường hợp tác với các nhà cung cấp ở đại lục, Nhật Bản và châu Âu, nhưng chiến lược đa dạng hóa nguồn cung thất bại khi Washington mở rộng sang hạn chế khả năng tiếp cận những công nghệ sản xuất chip tiên tiến.

Mặt khác, ông Alan Estevez, Thứ trưởng phụ trách công nghiệp và an ninh của Bộ Thương mại Mỹ, cho biết nếu các đồng minh của Mỹ không áp dụng các biện pháp hạn chế đối với thiết bị sản xuất chất bán dẫn của Trung Quốc tương đương với các biện pháp kiểm soát của Mỹ, thì các lệnh hạn chế sẽ không có hiệu quả.

Chuyên gia này cũng chỉ ra, thị phần của các công ty sản xuất thiết bị Mỹ trên thị trường Trung Quốc đã bị giảm mạnh trong hai năm qua. “Doanh số bán hàng bị sụt giảm này đã chuyển từ các doanh nghiệp Mỹ sang các công ty từ các quốc gia không bị ràng buộc bởi các biện pháp hạn chế từ Mỹ. Nếu Mỹ tăng cường các biện pháp kiểm soát đơn phương, hàng tỷ đô la doanh thu lẽ ra thuộc về các công ty Mỹ, sẽ chuyển sang các đối thủ cạnh tranh”, ông Estevez nói.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> Cuộc chiến thu gom thế giới – Bài 1: Sức mạnh chất bán dẫn

Các doanh nghiệp sản xuất chíp của Mỹ đang dịch chuyển sang Đông Nam Á để né lệnh hạn chế của Mỹ

Các nhà sản xuất thiết bị bán dẫn chính của Mỹ đang chuyển hoạt động từ Trung Quốc sang khu vực Đông Nam Á, một dấu hiệu cho thấy các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ được ban hành vào tháng 10 năm ngoái đang đẩy nhanh quá trình tách chuỗi cung ứng công nghệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Applied Materials, Lam Research và KLA là những công ty sản xuất thiết bị bán dẫn đã cùng kiểm soát khoảng 35% thị trường toàn cầu về công cụ sản xuất chip. Tuy nhiên, kể từ tháng 10/2022, cả ba công ty này hoặc đã chuyển nhân viên không phải người Trung Quốc từ Trung Quốc sang Singapore và Malaysia, hoặc tăng cường năng lực sản xuất ở Đông Nam Á.

Khi được hỏi về các hoạt động của mình ở Đông Nam Á, đại diện của Tập đoàn Lam Research nói với Nikkei Asia rằng do những biện pháp hạn chế thương mại gần đây của Mỹ đã hạn chế khả năng kinh doanh của công ty ở Trung Quốc. Do đó, Lam Research đang tiếp tục đầu tư vào nhiều khu vực, trong đó có Đông Nam Á để giúp công ty tiếp tục cung cấp cho các khách hàng của mình.

Nikkei Asian đưa tin, xu hướng dịch chuyển sản xuất chip sang Đông Nam Á đã diễn ra trong thời gian gần đây. Những nhà sản xuất thiết bị bán dẫn này không thể phục vụ tốt tại thị trường Trung Quốc như trước đây nữa. Một số nhà cung cấp nguyên vật liệu cho ngành công nghiệp sản xuất chip cũng chia sẻ thêm rằng xu hướng này xuất hiện vào cuối năm ngoái, khi nhiều khách hàng đã yêu cầu tăng cường hỗ trợ cho các chi nhánh của họ ở Đông Nam Á. 

Trong lịch sử, khi ngành công nghiệp sản xuất chip của Mỹ lần đầu tiên chuyển hoạt động sản xuất sang châu Á vào những năm 1960 để giảm chi phí, Singapore và Malaysia đã trở thành những điểm đến được lựa chọn. Các nhà sản xuất chip như Intel, GlobalFoundries và United Microelectronics đều có cơ sở ở Đông Nam Á và có kế hoạch mở rộng hoạt động hơn nữa ở khu vực này.

Trước đó, vào tháng 10/2022, Mỹ công bố một bộ quy định dài 139 trang. Theo đó, nước này có quyền tài phán với mọi dòng mã hoặc bộ phận máy móc bán dẫn có yếu tố Mỹ, cũng như có quyền với hoạt động của tất cả công dân Mỹ, ở mọi nơi trên thế giới. Vì thế, các công ty sử dụng mã nguồn, thiết bị hoặc nhân lực Mỹ để sản xuất chip máy tính tiên tiến cho Trung Quốc phải dừng lại. Các biện pháp kiểm soát cũng hạn chế khả năng người Mỹ làm việc cho một số công ty công nghệ Trung Quốc. 

>> Mỹ chặn “yết hầu” công nghệ chất bán dẫn Trung Quốc

LAM Research là một trong số những công ty của Mỹ đang nỗ lực mở rộng hoạt động tại Đông Nam Á

Tháng trước, Mỹ đã đạt được thỏa thuận với Nhật Bản và Hà Lan – hai nhà sản xuất chip thuộc top đầu thế giới – để hạn chế xuất khẩu thiết bị của họ sang Trung Quốc. Điều này đã tạo ra rào cản lớn đối với tham vọng công nghệ của Trung Quốc.

Các nhà sản xuất công cụ sản xuất chip và kỹ sư của Mỹ đã đóng vai trò quan trọng trong việc trợ giúp các nhà sản xuất chip như Công ty Sản xuất chất bán dẫn Đài Loan (TSMC) và Tập đoàn Sản xuất Chất bán dẫn Quốc tế của Trung Quốc SMIC xây dựng, vận hành và bảo trì các dây chuyền sản xuất chip.

Mặc dù vậy, những biện pháp kiểm soát xuất khẩu nói trên của Mỹ đang tác động tiêu cực đến các công ty Mỹ. Theo Hiệp hội Quốc tế về Thiết bị và Vật liệu Bán dẫn SEMI, Trung Quốc là động lực tăng trưởng chính cho ngành thiết bị chip trong nhiều năm và là quốc gia mua chip lớn nhất vào năm 2020 và 2021.

Bà Lucy Chen, Phó Chủ tịch của Isaiah Research, cho rằng tốc độ phát triển chip của Trung Quốc sẽ bị chậm lại trong vòng 3 đến 5 năm tới do thỏa thuận Mỹ-Nhật Bản-Hà Lan, nhưng quốc gia này sẽ tăng đầu tư vào lĩnh vực sản xuất thiết bị. “Về lâu dài, Trung Quốc vẫn sẽ tìm ra cách để tự lực cánh sinh trong lĩnh vực sản xuất chip”, bà Chen đánh giá.

Mặt khác, việc Mỹ mở rộng lệnh hạn chế sẽ chỉ đẩy nhanh những đột phá của Trung Quốc trong công nghệ cốt lõi. Một số chuyên gia trong ngành công nghiệp bán dẫn cho biết rằng, Bắc Kinh có thể tăng cường hỗ trợ ngành sản xuất chất bán dẫn nội địa, bao gồm hỗ trợ xây dựng các nhà máy sản xuất, khuyến khích các nhà máy sản xuất sử dụng thiết bị trong nước và mở thêm thị trường để sử dụng chip nội địa.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]